Περιβαλλοντικές επιπτώσεις έργων: η αρρώστεια των πλατανιών

Όταν αναφερόμαστε σε περιβαλλοντικές επιπτώσεις κατασκευής οδών σπάνια οι περισσότεροι από εμάς μπορούν να σκεφτούν ότι αυτές περιλαμβάνουν πολύ περίεργες καταστάσεις με έντονα όμως αρνητικά αποτελέσματα.

Μια τέτοια περίπτωση είναι ο θάνατος πολλών πλατανιών στην Ήπειρο που μπορεί να οφείλεται  στην κατασκευή της Εγνατίας οδού!

Κατ' αρχάς το πρόβλημα:
Σύμφωνα με έκθεση της ομάδας του δρα Γιώργου Καρέτσου από το Εργαστήριο Δασικής Παθολογίας του Ινστιτούτου Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων, «εκτεταμένες προσβολές εντοπίζονται στις περιφέρειες Θεσπρωτίας και Ιωαννίνων». Τον ποταμό Καλαμά «αγκαλιάζουν» χιλιάδες νεκρά πλατάνια και, σύμφωνα με τους ειδικούς, «οι συνέπειες στο εγγύς μέλλον αναμένεται να είναι τραγικές, με καταστροφή του μεγαλύτερου τμήματος της παρόχθιας βλάστησης». Οι επιστήμονες εντόπισαν τον μύκητα και στον ποταμό Λούρο, στο χωριό Βουνοπλαγιά (κοντά στη λίμνη των Ιωαννίνων), στον Αχέροντα και κοντά στη συμβολή των ποταμών Αώου, Βοϊδομάτη και Σαρανταπόρου στην Κόνιτσα.

Που μπορεί να οφείλεται:
Αρκετές από τις εστίες προσβολής διαπιστώθηκαν πλησίον της Ε.Ο. «Εγνατία». Η διάδοση του C. platani στην Ήπειρο έγινε, κατά πάσα πιθανότητα, με μηχανήματα εκσκαφής, που είχαν χρησιμοποιηθεί προηγουμένως σε περιοχή της Πελοποννήσου με προσβεβλημένα πλατάνια και στη συνέχεια εργάστηκαν στην κατασκευή της Ε.Ο. «Εγνατία» ή σε κάποιο άλλο έργο. Από τον αριθμό των προσβεβλημένων δένδρων καθίσταται εμφανές ότι το παθογόνο διαδόθηκε στις περιοχές αυτές τα τελευταία 4-5 χρόνια. Η διασπορά της ασθένειας και στις υπόλοιπες περιοχές της Ηπείρου σχετίζεται άμεσα με έργα της τοπικής αυτοδιοίκησης, όπου χρησιμοποιήθηκαν εκσκαπτικά μηχανήματα. Επίσης, είναι εμφανής η διασπορά του παθογόνου σε πολλές περιοχές της Πελοποννήσου με μηχανήματα εκσκαφής, τα οποία εισέρχονται και εξέρχονται ανεξέλεγκτα σε περιοχές με προσβολές.

Πώς πρωτοήρθε στην χώρα μας:
Εφθασε στην Ευρώπη από τις ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Τα πολεμοφόδια που στάλθηκαν σε Γαλλία και Ιταλία, συσκευασμένα μέσα σε ξύλινα κιβώτια, λειτούργησαν ως «Δούρειος Ιππος» για τη μεταφορά της ασθένειας στη Γηραιά Ηπειρο. Εκτοτε πλατάνια νεκρώνονταν στις δύο ευρωπαϊκές χώρες, χωρίς να αντιλαμβάνεται κανείς την αιτία. Φημολογείται, μάλιστα, ότι κατά την υπογραφή της περίφημης Συμφωνίας της Καζέρτα, στο ομώνυμο παλάτι, οι συμβεβλημένοι αναρωτιούνταν γιατί στον περιβάλλοντα χώρο πλάτανοι 200 ετών είχαν «μαραζώσει». Η διάγνωση έγινε μόλις το 1973, ενώ στη χώρα μας η ασθένεια υπολογίζεται ότι έφθασε πολύ αργότερα μέσω εισαγωγών δένδρων από την Ιταλία.

Αιωνόβια δένδρα μας, σε πλατείες και δάση πεθαίνουν. Μπορεί να οφείλεται στην κατασκευή της Εγνατίας ή άλλο έργου. Δυστυχώς, οι παράπλευρες απώλειες των έργων πολλές φορές δεν είναι εύκολο να προβλεφθούν παρόλο που οι επιπτώσεις μπορεί να είναι έως και ανυπολόγιστες.

Πηγές:
http://www.kathimerini.gr/479064/article/epikairothta/ellada/8anathfora-as8eneia-katastrefei-ta-platania-sth-xwra-mas
http://www.dimokratianews.gr/content/14433/ο-μύκητας-που-«καίει»-τα-πλατάνια-της-ηπείρου
http://www.wfdt.teilar.gr/15_th_Panhellenic_Forestry_CONFERENCE/Presentations/Tsopelas.pdf