Μια ακτινογραφία της κατάστασης της περιφερειακής οδού της Θεσσαλονίκης

Δημοσιεύτηκε στη "Θεσσαλονίκη" την Τρίτη 15 Μαρτίου 2016

Του Φώτη Κουτσαμπάρη

Υπερκορεσμένη και άκρως επικίνδυνη είναι πλέον η περιφερειακή οδός Θεσσαλονίκης, που σχεδιάστηκε με προδιαγραφές της δεκαετίας του 1960 για να εξυπηρετεί φόρτο 25.000 οχημάτων ημερησίως, ενώ σήμερα διέρχονται απ’ αυτήν καθημερινά περισσότερα από 120.000 οχήματα. Τα προβλήματα που σχετίζονται με τα χαρακτηριστικά και τη λειτουργικότητα της οδού αυξάνονται χρόνο με το χρόνο, με αποτέλεσμα να μεγαλώνει ο αριθμός των τροχαίων ατυχημάτων και των παθόντων. Οι αρμόδιες τεχνικές υπηρεσίες δεν διαθέτουν τα απαραίτητα κονδύλια για τη συντήρηση της οδού και την αποκατάσταση όλων των ζημιών, γεγονός που έχει ως συνέπεια να την πληρώνουν οι προϊστάμενοί τους, που οδηγούνται συχνά στα δικαστήρια κατηγορούμενοι για τις ανασφαλείς συνθήκες κυκλοφορίας. Στο δυτικό τμήμα είναι σε εξέλιξη εργασίες αναβάθμισης, ενώ ελπίδες ότι θα βελτιωθεί η τραγική κατάσταση του ανατολικού τμήματος γεννά η επικείμενη έναρξης εργολαβίας αποκατάστασης, προϋπολογισμού 6 εκατ. ευρώ.

Η άθλια -όπως χαρακτηρίζεται από μηχανικούς- κατάσταση του δρόμου συμβάλλει στην πρόκληση τροχαίων ατυχημάτων σχεδόν σε καθημερινή βάση. Ευτυχώς, τα περισσότερα ατυχήματα προκαλούν μόνο υλικές ζημιές σε οχήματα και δεν σημειώνονται από την Τροχαία. Σύμφωνα με την καταγραφή της Τροχαίας Θεσσαλονίκης, το 2015 σε σχέση με το 2014 διπλασιάστηκαν τα τροχαία με σοβαρά τραυματίες και αυξήθηκαν 20% τα τροχαία με ελαφρά τραυματίες. Ειδικότερα, το 2014, κατά μήκος της περιφερειακής οδού Θεσσαλονίκης έγιναν συνολικά 62 τροχαία με 105 παθόντες, εκ των οποίων 5 θανατηφόρα με 5 νεκρούς, 3 σοβαρά με 3 σοβαρά τραυματίες και 54 ελαφρά με 97 ελαφρά τραυματίες. Το 2015 καταγράφηκαν συνολικά 75 τροχαία με 115 παθόντες, εκ των οποίων 5 θανατηφόρα με 5 νεκρούς, 6 σοβαρά με 6 σοβαρά τραυματίες και 64 ελαφρά με 104 ελαφρά τραυματίες. Οι αιτίες των τροχαίων ποικίλλουν, με κυριότερες την υπερβολική ταχύτητα και τη μη τήρηση αποστάσεων, αλλά είναι βέβαιο πως και τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά του δρόμου σε συνδυασμό με την ανεπάρκειά του να εξυπηρετήσει τον όγκο κυκλοφορίας δημιουργούν τις συνθήκες για πρόκληση ατυχημάτων.

Οι πληγές του δρόμου

Ανάμεσα στα προβλήματα της περιφερειακής οδού Θεσσαλονίκης, όπως έχουν καταγραφεί από τη διεύθυνση Ελέγχου και Συντήρησης Έργων (ΔΕΣΕ) της περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, τη διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών της περιφέρειας και από φοιτητές της Πολυτεχνικής Σχολής, είναι τα προβλήματα χάραξης. Σε αρκετά σημεία της οδού, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα το τμήμα Κ9 (Τούμπα) και Κ11 (Πυλαία), καθώς και το τμήμα μεταξύ Κ5 (Παπαγεωργίου) και Κ6 (Νεάπολη), απαιτείται να γίνουν βελτιώσεις στη χάραξη. Στα βραχώδη ορύγματα της οδού στον Κ7 (Επταπύργιο), καθώς και στα αργιλώδη του κόμβου Κ10 (Κωνσταντινουπολίτικα), είναι πολύ συχνό το φαινόμενο των σημειακών καταπτώσεων. Σε αρκετά σημεία της οδού διαπιστώνονται συνεχώς καθιζήσεις των επιχωμάτων. Η αποστράγγιση δεν λειτουργεί σωστά και αυτό παρατηρείται σε έντονες βροχοπτώσεις, οφείλεται δε σε κακή συντήρηση των τάφρων, των φρεατίων και των ρείθρων της οδού.

Έχει διαπιστωθεί από τις τεχνικές υπηρεσίες ότι το πάχος και τα υλικά του οδοστρώματος δεν είναι τα ενδεδειγμένα για την παραλαβή τόσο πυκνής και βαριάς κυκλοφορίας. Στα περισσότερα σημεία της οδού παρατηρούνται τοπικά βυθίσματα, διογκώσεις και ευρύτερες στρεβλώσεις της επιφάνειας. Ο ασφαλτοτάπητας είναι φθαρμένος και δεν υπάρχει αντιολισθητική στρώση. Οι αρμοί έχουν σε αρκετά σημεία αποκολληθεί δημιουργώντας επικίνδυνες εξάρσεις ή κοιλότητες. Η αναδιαγράμμιση της οδού αποτελεί μόνιμη απαίτηση, διότι η ασφάλεια της κυκλοφορίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ποιότητα και την κατάσταση της διαγράμμισης. Αδήριτη ανάγκη είναι η διαμόρφωση θέσεων προσωρινής στάθμευσης οχημάτων σε συγκεκριμένες θέσεις της οδού. Η έλλειψη λωρίδας έκτακτης ανάγκης δημιουργεί προβλήματα στην περίπτωση ανάγκης στάσης οχήματος λόγω μηχανικού ή άλλου προβλήματος.

Ένα από τα προβλήματα της περιφερειακής που αποτελεί και αιτία τροχαίων ατυχημάτων είναι οι μεγάλες ταχύτητες με τις οποίες κινούνται τα διερχόμενα οχήματα, σε σχέση με τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά της οδού. Οι εναλλαγές καμπυλών, οι μικρής ακτίνας καμπύλες, τα μικρά και πυκνά ευθύγραμμα τμήματα, οι οριακές κατά μήκος κλίσεις που μεταβάλλονται συνεχώς και οι ανάποδες επικλίσεις δημιουργούν προβλήματα οδικής ασφάλειας όταν συνυπάρχουν με μεγάλες ταχύτητες. Στις αριστερόστροφες καμπύλες δεν υπάρχει το απαιτούμενο μήκος ορατότητας. Ο δρόμος διέπεται από χαμηλά πρότυπα κατασκευής, δεδομένου ότι από το διάστημα που κατασκευάστηκε δεν έχει υποστεί σημαντικές βελτιώσεις. Εκτός των παραπάνω, η σήμανση, οριζόντια και κατακόρυφη, χρειάζεται βελτίωση και αντικατάσταση τοπικά.

Ελάχιστες παρεμβάσεις

Η διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών της περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας συντάσσει συχνά εκθέσεις, στις οποίες περιγράφει την οικτρή κατάσταση της περιφερειακής και του υπόλοιπου εθνικού και επαρχιακού δικτύου και τις αποστέλλει στα συναρμόδια υπουργεία, ζητώντας κονδύλια για βελτιωτικές παρεμβάσεις. Ωστόσο, απουσία χρημάτων, τα τελευταία πέντε χρόνια που μεταβιβάστηκε η αρμοδιότητα, αλλά και πολλά χρόνια πριν, δεν έγινε καμία ολοκληρωμένη συντήρηση. Η αρμοδιότητα για την οδό, που εντάσσεται στο εθνικό δίκτυο, ανήκε στη διεύθυνση Ελέγχου και Συντήρησης Έργων (ΔΕΣΕ) της πρώην δημόσιας περιφέρειας. Από τον Ιούλιο του 2011 μεταβιβάστηκε στην αιρετή περιφέρεια, χωρίς τους απαραίτητους πόρους.

Η αρμόδια υπηρεσία αποκαθιστά μόνο ένα μικρό τμήμα των ζημιών που προκαλούνται από τις καιρικές συνθήκες και από τα καθημερινά τροχαία ατυχήματα. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι από τις καταστροφές κατά μήκος του μεταλλικού διαχωριστικού στηθαίου αποκαθίσταται μόνο το ένα τέταρτο και τα υπόλοιπα τμήματα παραμένουν επικίνδυνα. Η έλλειψη συντήρησης, λόγω απουσίας χρημάτων, γίνεται αιτία να οδηγούνται συχνά στα δικαστήρια οι προϊστάμενοι των τεχνικών υπηρεσιών, μετά από τροχαία ατυχήματα και αυτεπάγγελτη παρέμβαση του εισαγγελέα. Οι κατηγορίες που τους βαραίνουν είναι πως δεν φρόντισαν για την ασφάλεια κυκλοφορίας και τη συντήρηση του δρόμου. Η κατάσταση αυτή, όπως αναφέρουν στελέχη της περιφέρειας, έφθασε πλέον σε επίπεδο προσωπικής «εξόντωσης».

Ο σχεδιασμός της περιφερειακής οδού ξεκίνησε το 1969, η κατασκευή της το 1974 και ο δρόμος παραδόθηκε το 1994. Το 2007 εξυπηρετούσε 100.000 οχήματα και σήμερα περισσότερα από 120.000 οχήματα, ενώ θεωρείται κορεσμένη από το 2000, οπότε διέρχονταν 70.000 οχήματα. Το πρώτο τμήμα, η λεγόμενη εσωτερική περιφερειακή, από τον κόμβο Κ16 (Λαχαναγορά) μέχρι τον κόμβο Κ5 (νοσοκομείο Παπαγεωργίου), έχει μήκος 8 χλμ. και αυτή την περίοδο αναβαθμίζεται. Το δεύτερο τμήμα, που χαρακτηρίζεται ως ανατολική περιφερειακή οδός, είναι από τον Κ5 μέχρι και τον κόμβο Κ13, στην περιοχή του Φοίνικα, στο νοσοκομείο «Άγιος Παύλος», και έχει μήκος 14 χλμ. Την περίοδο 2001-2005 έγινε και η αναβάθμιση του ανατολικού τμήματος, με την κατασκευή τεσσάρων ανισόπεδων κόμβων και άλλων παρεμβάσεων.

Έξι εκατ. ευρώ για συντήρηση

Ελπίδες ότι θα βελτιωθεί η άθλια κατάσταση του δρόμου γεννά το γεγονός ότι εντός της επόμενης εβδομάδας αναμένεται να ξεκινήσουν οι εργασίες συντήρησης της περιφερειακής οδού, στο τμήμα της από τον κόμβο Ευκαρπίας μέχρι τον Κ13 (κόμβος νοσοκομείου «Άγιος Παύλος»). Ο σχετικός διαγωνισμός για το εν λόγω έργο, που έχει προϋπολογιστεί με 6 εκατ. ευρώ, έχει ολοκληρωθεί, προέκυψε ανάδοχος και αναμένεται αυτές τις ημέρες να εγκριθούν οι απαραίτητες κυκλοφοριακές ρυθμίσεις για να εγκατασταθεί ο εργολάβος και να στηθούν τα εργοτάξια.

Στο πλαίσιο της εργολαβίας προβλέπεται να γίνουν εκτεταμένες ασφαλτοστρώσεις, επανέλεγχος και αποκατάσταση των προβλημάτων στο διαχωριστικό στηθαίο ασφαλείας του δρόμου, αλλά και κάλυψη των υπόλοιπων αναγκών συντήρησης, όπως διαγραμμίσεις, αποκατάσταση φθορών στις πινακίδες σήμανσης, κοπή χόρτων κτλ. Ο διαγωνισμός έγινε με ευθύνη της διεύθυνσης Τεχνικών Έργων της Μητροπολιτικής Ενότητας Θεσσαλονίκης, ενώ η χρηματοδότηση προέρχεται από το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων. Σύμφωνα με δηλώσεις του περιφερειάρχη Κεντρικής Μακεδονίας Απόστολου Τζιτζικώστα, η αναβάθμιση της οδού ήταν ένα στοίχημα για τη διοίκηση, ενώ με τη νέα εργολαβία θα γίνει η μεγαλύτερη συντήρηση των τελευταίων ετών στην περιφερειακή οδό Θεσσαλονίκης.

Η δυτική περιφερειακή

Όσον αφορά την εσωτερική - δυτική περιφερειακή οδό, σε μήκος 8 χλμ. είναι σε εξέλιξη το έργο αναβάθμισης, που υπολογίζεται να ολοκληρωθεί (μετά από καθυστερήσεις) στα μέσα του 2017. Το έργο χωρίζεται σε τρία τμήματα.

Το πρώτο είναι η ανισοπεδοποίηση του κόμβου Κ16 (Λαχαναγορά), όπου κατασκευάζονται εννέα γέφυρες. Η δημοπράτησή του έγινε το 2010, ενώ η σύμβαση υπογράφηκε τον Νοέμβριο του 2011 με ανάδοχο εταιρεία την J&P ΑΒΑΞ. Ο αρχικός προϋπολογισμός του έργου ήταν 89,5 εκατ. ευρώ αλλά με την έκπτωση μειώθηκε στα 52,6 εκατ. ευρώ. Έχει παραδοθεί ένα τμήμα του έργου ενώ η ημερομηνία παράδοσης παρατάθηκε μέχρι τις 3 Δεκεμβρίου 2016.

Το δεύτερο τμήμα είναι από τον ανισόπεδο κόμβο Κ16 μέχρι τον Εύοσμο, το οποίο έχει αναλάβει η Δομοτεχνική ΑΕ με προϋπολογισμό 40,47 εκατ. ευρώ και αναμένεται να δοθεί στην κυκλοφορία το 2017. Το έργο περιλαμβάνει την κατασκευή των ανισόπεδων κόμβων Μαιάνδρου και 3ης Σεπτεμβρίου, δημιουργία νέων και αναδιαμόρφωση υφιστάμενων κλάδων εισόδου και εξόδου, άνω διάβαση και εργασίες βελτίωσης σε όλο το μήκος του έργου. Σημειώνεται ότι επρόκειτο να είχε τελειώσει αλλά παρουσιάστηκαν σημαντικά προβλήματα κυρίως με τη μετατόπιση του αγωγού της ΕΥΑΘ.

Το τρίτο τμήμα είναι από τον Εύοσμο (κόμβο Μαιάνδρου) μέχρι την Ευκαρπία (κόμβο), το οποίο ανέλαβε η Ιντρακάτ, με προϋπολογισμό 75,5 εκατ. ευρώ. Στις εργασίες περιλαμβάνονται η δημιουργία δύο νέων ανισόπεδων κόμβων (25ης Μαρτίου και Μακρυγιάννη), η αναβάθμιση του κόμβου Λαγκαδά, η αντικατάσταση στηθαίων ασφαλείας, κεντρικής νησίδας και ασφαλτοτάπητα σε όλο το μήκος του τμήματος, καθώς και παρεμβάσεις στο παράπλευρο και τοπικό δίκτυο. Αναμένεται να ολοκληρωθεί στις 26 Απριλίου 2017.